ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΠΑΡΚΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ

Το τελευταίο διάστημα κάτι άρχισε να κινείται για τη δημιουργία οικοτουριστικών - οικολογικών πάρκων στην Ευρυτανία. Ο δήμος Καρπενησίου μάλιστα ανέθεσε μελέτες για τη δημιουργία τεσσάρων οικολογικών πάρκων.

Επειδή ήδη έχουμε αργήσει ως περιοχή στη θεσμοθέτηση τέτοιου είδους πάρκων πρέπει έστω και τώρα να δημιουργηθούν αλλά βεβαίως σε σωστή βάση. Γι’ αυτό το λόγο θεωρώ αναγκαίο την αναδημοσίευσή του κειμένου που ακολουθεί όπως αυτό είχε δημοσιευθεί σε διάφορα περιοδικά και ημερίδες την περίοδο 1999 έως 2005. Ενδεικτικά αναφέρω ότι δημοσιεύτηκε στα «Ευρυτανικά Χρονικά» τεύχος 2 Απρ-Ιούνιος 2002, στην «Ευρυτανική Οικοπαρέμβαση» τεύχος 9 Ιανουάριος 1996. Ήταν η βάση για την εισήγηση στην ημερίδα που διοργάνωσε το Ινστιτούτο Ορεινής Αγροτικής Οικονομίας τις 20/3/1999. Επίσης συμπεριλήφθηκε στα πρακτικά της ημερίδας που διοργάνωσαν η Οικολογική Ομάδα Καρπενησίου και η Ομοσπονδία Ευρυτανικών Συλλόγων με τίτλο «Ευρύτερη Ευρυτανία» στις 17-1-1999.   

Τέλος, το κείμενο αυτό εστάλη εκτός των άλλων φορέων και στο Υπουργείο Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων το 2005 και στην απαντητική του επιστολή (11-1-2005) ο τότε Υφυπουργός Σταύρος Καλογιάννης μας ενημέρωνε ότι ετέθη το θέμα στις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου για γνωμοδότηση σχετικά με τις ενέργειες που πρέπει να γίνουν ώστε να προχωρήσει το θέμα. Βέβαια ακόμη σήμερα, το 2013 αναμένουμε την απάντηση του Υπουργείου.

Το κείμενο δημοσιεύεται αυτούσιο, χωρίς αλλαγές οπότε μπορεί από την εποχή της πρώτης δημοσίευσή του να έχουν αλλάξει κάποιες παράμετροι. Ελπίζω να αξιοποιηθεί από τους φορείς του νομού (αν θεωρούν ότι περιέχει στοιχεία που μπορεί να βοηθήσουν) ώστε να πετύχουμε το καλύτερο αποτέλεσμα.

Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ 

ΚΑΙ Η ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Κοινός στόχος όλων των κατοίκων στην Ευρύτερη Ευρυτανία είναι η αναστροφή του κλίματος ερήμωσης που επικρατεί στην περιοχή. Όμως αυτό δεν μπορεί να γίνει με ασύδοτες διανοίξεις δρόμων, με την τσιμεντοποίηση των χωριών, με τις καταπατήσεις δημόσιων εκτάσεων, με τις αυθαίρετες τοποθετήσεις κεραιών σε κάθε κορυφή. Δεν μπορεί να γίνει με τα υποτιθέμενα αναπτυξιακά έργα που το μόνο που καταφέρνουν είναι να καταβροχθίζουν κονδύλια χωρίς καμία αναπτυξιακή προοπτική.

Ο Ευρωπαϊκός Χάρτης για την αειφόρο τουριστική ανάπτυξη την ορίζει ως: «κάθε μορφή ανάπτυξης τουριστικών δραστηριοτήτων η οποία εξασφαλίζει τη μακροχρόνια προστασία και διατήρηση των φυσικών, πολιτιστικών και κοινωνικών πόρων και συμβάλει με ένα θετικό και σύμφωνα με τις αρχές του δικαίου, τρόπο στην οικονομική ανάπτυξη και ευμάρεια των κατοίκων που εργάζονται εντός ή στη γειτονιά της προστατευόμενης περιοχής».

Τα χαρακτηριστικά του τουρισμού που πρέπει να επιδιώξουμε στην Ευρύτερη Ευρυτανία είναι:

(α) Η μακροχρόνια προστασία και διατήρηση φυσικών, πολιτιστικών και κοινωνικών πόρων, των οποίων τα όρια δεν είναι άπειρα.

(β) Τα οικονομικά οφέλη πρέπει να κατευθύνονται εκτός των άλλων και στη διατήρηση των φυσικών πόρων.

(γ) Ο τουρισμός πρέπει να στηρίζει την τοπική κοινωνία και να προσφέρει υποστήριξη σε παραδοσιακούς τομείς της ντόπιας οικονομίας.

(δ) Οι τοπικές κοινωνίες πρέπει να εμπλακούν στην αειφόρο τουριστική ανάπτυξη και να τη νιώσουν ως δική τους υπόθεση. Πρέπει να πάρουν πρωτοβουλίες και να ελέγχουν την τουριστική αγορά. Να υπάρχει δηλαδή αυτοανάπτυξη.

(ε) Ο πρότυπος ρόλος του οικοτουρισμού θα δημιουργήσει παράδειγμα μίμησης και για άλλους τομείς της τοπικής κοινωνίας που βλέποντας την πρόοδο θα ακολουθήσουν.

(στ) Ο τουρισμός πρέπει να ‘ναι ποιοτικός και όχι ποσοτικός. Θέλουμε επισκέπτες και όχι τουρίστες.

Με αυτές τις προϋποθέσεις μπορεί η περιοχή να ευημερήσει όχι πρόσκαιρα αλλά και στο μέλλον.

Για να γίνει όμως αυτό κατορθωτό χρειάζεται ενοποίηση του ορεινού χώρου της ευρύτερης περιοχής και χωροταξική νομοθετική διευθέτηση, ίσως διαμέσου του Ν. 1650/86 για τις προστατευόμενες περιοχές οικοανάπτυξης.

Η Ευρωπαϊκή Χάρτα για τις ορεινές περιοχές όπως την παρουσίασε ο Καταλανός βουλευτής Moliner, εισηγητής στο Συμβούλιο της Ευρώπης στο άρθρο 6 αναφέρει εκτός άλλων ότι υπάρχουν και οι εξής στόχοι:

(α) Αναγνώριση των ορεινών περιοχών και της ιδιαιτερότητας τους.

(β) Υπολογισμός και αναγνώριση της γεωγραφικής ιδιαιτερότητας κάθε ορεινής ζώνης, ούτως ώστε οι ήδη υπάρχουσες ή οι μελλοντικές διοικητικές διαιρέσεις να μην αποτελέσουν εμπόδιο στην εφαρμογή της πολιτικής του βουνού.

Έτσι δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται αναπτυξιακά η Ευρύτερη Ευρυτανία με τις γνωστές ιδιαιτερότητες με νόμους που δεν μπορούν να εφαρμοστούν και κυρίως αφορούν τον κάμπο.

Η συνύπαρξη του ιδιαίτερου φυσικού κάλλους και η ιστορία της περιοχής είναι ικανές από μόνες τους για τη θεσμοθέτηση ενός Περιβαλλοντικού - Οικολογικού - Οικοτουριστικού - Πολιτισμικού Πάρκου στην περιοχή. Τέτοιου είδους αναπτυξιακή ενοποίηση έχει γίνει στη Γαλλία αλλά και στην Ιταλία όπου το 1971 με ένα δικό του «Καποδίστρια» συνένωσαν ορεινές περιοχές και κοινότητες με ειδικά προγράμματα ανάπτυξης.

Το υπό δημιουργία Πάρκο της «Ευρύτερης Ευρυτανίας» είναι εφάμιλλο αν όχι καλύτερο αυτών του εξωτερικού. Υπάρχουν φυσικές ομορφιές και εκπληκτικά αλπικά τοπία όπως: η λίμνη των Κρεμαστών, οι ποταμοί Αγραφιώτης, Κρικελοπόταμος, Αχελώος, η τρύπα του Αγραφιώτη, το «Πάντα Βρέχει», η Μαύρη Σπηλιά Προυσού, το Ασπρόρεμα Αγράφων, η Αποκλείστρα, οι Νιάλες, η τρύπα του Καστανιώτη, τα Ταμπούρια του Λεπενιώτη και ο κατάλογος συνεχίζεται μακρύς. Όλα αυτά θα αποτελούν τα βασικά χαρακτηριστικά του Πάρκου.

Στο Πάρκο είναι αναγκαίο να ενταχθεί και η πολιτιστική και η ιστορική κληρονομιά της Ευρύτερης Ευρυτανίας. Η περιοχή διαθέτει ένα πολύ σημαντικό αριθμό ιστορικών μνημείων πολλά από τα οποία είναι άγνωστα. Ιστορικές μονές όπως του Προυσού, Τατάρνας, Παναγίας Τροβάτου, Δομνιανών. Τις σχολές ανώτερης μόρφωσης και κοινών γραμμάτων επί Τουρκοκρατίας όπως το Ελληνομουσείο Βραγγιανών, οι σχολές Προυσού, Τατάρνας, Φουρνάς, Ρεντίνας.

Υπάρχουν ιστορικά και παραδοσιακά χωρία όπως η Βίννιανη, που ήταν η πρωτεύουσα της ελεύθερης Ελλάδας κατά τη γερμανική κατοχή και οι Κορυσχάδες όπου έλαβαν χώρα σημαντικά ιστορικά γεγονότα. Το Τροβάτο, η Χρύσω, το Κεράσοβο κλπ. Η Βίννιανη μπορεί να μετατραπεί σε «ανοιχτό» μουσείο της νεώτερης ιστορίας μας.

Τα σημαντικά πέτρινα τοξωτά γεφύρια της Τέμπλας, του Μανώλη, της Βίννιανης, του Αυλακίου κλπ, οι νερόμυλοι, οι νεροτριβές, οι μπαρουτόμυλοι του Μαυρίλου, τα παραδοσιακά μονοπάτια κλπ συμπληρώνουν την οικοτουριστική διάσταση του προτεινόμενου Πάρκου.

 Η πανίδα και η χλωρίδα της περιοχής είναι μοναδική αφού οι επεμβάσεις ακόμη δεν είναι σοβαρές. Υπάρχουν σπάνια άγρια ζώα, ζαρκάδια, γεράκια, αετοί, αγριογούρουνα, βίρδες, ενώ είναι το νοτιότερο σημείο στην Ελλάδα που εμφανίζεται ο λύκος και η αρκούδα. Επίσης πιθανολογείται η ύπαρξη λύγκα, που έχει εξαφανιστεί από ολόκληρη την Ευρώπη.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

1. Εκπόνηση ολοκληρωμένης επιστημονικής μελέτης για περαιτέρω τεκμηρίωση και χωροθέτηση του Περιβαλλοντικού - Οικολογικού -Οικοτουριστικού – πολιτισμικού Πάρκου σ’ ολόκληρη την περιοχή.

2. Δημιουργία φορέα με τη συμμετοχή και των κατοίκων της περιοχής που θα αναλάβει να υλοποιήσει τις προτάσεις και τα πορίσματα των μελετών και θα διαχειρίζεται με τη συνεργασία επιστημόνων το Οικοτουριστικό Πάρκο.

3. Προγραμματική Σύμβαση ή Πρωτόκολλο συνεργασίας όλων των εμπλεκόμενων φορέων στο Οικοτουριστικό Πάρκο (ΥΠΕΧΩΔΕ, Περιφέρεια Νομαρχιακή και Τοπική Αυτοδιοίκηση, ΕΟΤ, φορείς).

4. Δημιουργία Κέντρων Οικοτουρισμού, Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Ενημέρωσης για την Άγρια Ζωή της περιοχής, Περιβαλλοντικών Σταθμών, Παρατηρητηρίων Θέας άγριων ζώων.

5.   Εκπόνηση μελέτης καταγραφής της χλωρίδας και της πανίδας της περιοχής και μέτρων προστασίας - υποστήριξής τους.

6.   Μελέτη Οργάνωσης και διακίνησης επισκεπτών και εκστρατεία ενημέρωσης αφού είναι αποδεδειγμένο ότι ο μαζικός και ανεξέλεγκτος τουρισμός καταστρέφει ότι η φύση και ο άνθρωπος αιώνες τώρα δημιούργησαν.

7.  Μελέτη διαδρομών περιηγήσεων, σήμανσης και διάνοιξης των μονοπατιών με μικρές τεχνικές επεμβάσεις (πέτρινα περάσματα, λιθοκατασκευές, βρύσες, κλπ) που θα χρησιμοποιούνται από τους επισκέπτες και τους οικοξεναγούς.

8.  Δημιουργία εργαστηρίων παραγωγής και τυποποίησης ντόπιων βιολογικών προϊόντων (τυρί, κατίκι, βότανα, τσάι, ρίγανη, τσίπουρο, μούρο, κλπ).

9.   Μελέτη καταγραφής και προστασίας ιστορικών, πολιτιστικών μνημείων και ένταξή τους στις δραστηριότητες του Πάρκου.

Επαφές με αντίστοιχα επιτυχημένα Οικοτουριστικά Κέντρα της Ελλάδας και του εξωτερικού (π.χ. Δαδιά Έβρου, ABRUZZO και Τσιλέντο Ιταλίας, κλπ) και επισκέψεις σε αυτά φορέων της περιοχής μας για να διαπιστώσουν «ιδίοις όμμασι» τα επιτεύγματά τους.

Του Ντίνου Μπομποτσιάρη

Δημοτικού Συμβούλου της

Ανεξάρτητης Δημοτικής Συνεργασίας

Καρπενησίου